Kurkumin, hint safranı (zerdeçal) olarak bilinen Curcuma longa bitkisinin kök kısmından elde edilen, parlak sarı renkte polifenol türevi bitkisel bir ekstrattır. Curcuma longa bitkisi; Asya tıbbında binlerce yıldır kullanılmasına karşın, yaklaşık %8’ini oluşturan kurkumin ilk defa 1910 yılında keşfedilmiştir. Diferuloylmethane, Natural yellow 3, Turmeric yellow, Turmeric şeklinde de isimlendirilen kurkuminin molekül ağırlığı 368.3799’dır ve düşük molekül ağırlığı sebebi ile oldukça potenttir.
Kurkuminin antienflamatuar, antioksidan, antikanser, antiarterosklerotik, antimikrobiyal gibi çok fazla farmakolojik özelliğinden dolayı tedavi edici olarak kullanılabilmektedir. Bu etkilerini çok fazla sinyal molekülü ile etkileşime girme yeteneğiyle yapmaktadır. Transkripsiyon faktörleri, büyüme faktörleri, enzimler, sitokinler ve protein kinazlar gibi çok sayıda molekülün hedefi olduğu belirlenmiştir. Asidik ve nötral pH’da antioksidan etkisi yanında siklooksijenaz (COX), GST üzerine etkileri, immün modülasyon etkisi, anjiogenez ve hücre-hücre adezyon etkisi vardır. Gen 19 transkripsiyonu ve apoptozisi indükleyerek kanser hastalarında olumlu etkileri görülmüştür. Özellikle kolon ve rektum kanserindeki olumlu etkileri faz II çalışmalarında gösterilmiştir. Bağırsak ve karaciğerde kurkumin glukuronid ve kurkumin sülfata konjuge edilir ya da hekzahidrocurcumine indirgenir. Fakat metabolitleri aynı biyolojik aktiviteye sahip değildir. Genellikle oral ve topikal kullanımlarda bitkinin ve etkin madde olan kurkuminin iyi tolore edildiği kayıtlıdır.
Shen ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada antioksidan metabolizmasını tetikleyip, nötrofil infiltrasyonunu ve ROS oluşumunu azalttığı belirlenmiştir. Reperfüzyon sonrası NOS aktivitesi azalmış, endoteliyal NOS aktivitesi etkilenmemiştir.
Amerikan Kanser Araştırma Kurumu’nun (AACR) 2-6 Nisan 2011 tarihinde yapılan 102. Yıllık toplantısında açıklanan araştırma sonuçlarına göre, in vivo (canlı vücutta) yapılan araştırmalarda düşük dozlarda dahi kurkumin, HER-2 geni etkisini vücuda verişinden 16-24 saat sonrasında %70 oranında düşürmüştür. Aynı araştırmada kurkumin’in phospho HER-2 ve total HER-2 protein düzeylerinde de azalmalara neden olduğu gözlemlenmiştir.
Amerikan Kanser Araştırmaları Kurumu’nun 2010 yılında yayınlanan araştırma raporunda, kurkuminin meme ve pankreas kanserlerinde önemli ölçülerde tedavi edici ve koruyucu rolü olduğu gösterilmiştir. Araştırmanın özetlenmiş sonuçlarına göre; bir genetik faktör ailesi olan STAT 3 transkripsiyon faktörü, insandaki kanser türlerinin birçoğunda gözlemlenmiştir. Normalde STAT 3 ailesi, vücutta hücreler bazında yaşamı devam ettirici, büyüme faktörü ve yeni damar oluşumunu teşvik etme gibi birçok görev üstlenmiştir. Ancak yapılan en yeni kanser araştırmaları, STAT 3 genetik faktörlerinin fosforilasyon ve mutasyonlar sonucu vücut için yaşamsal olan normal görevlerini, kanser dokusunda da (meme ve pankreas kanserleri) devam ettirdiklerini göstermiştir. Aynı araştırmacı bilim adamları grubu, STAT 3 deki bu anormal değişiklikleri bastırıcı ve önleyici olarak bilinen küçük molekülü FLLL 31 ve FLLL 32 isimli kurkumin asıllı inhitibitör maddelerle in vivo ve in vitro olarak meme ve pankreas kanserlerinde tümör büyümesi, tümör damarlanması ve hayvan deneylerinde tümör dokusunda küçülme saptanmıştır.
Amerika Houstan’daki Texas Üniversitesi’nde bilim adamları kurkumin verilen deney ayvanlarında özellikle meme kanseri metastazlarının önlenmesinde ve ilaveten Paclitaxel ile tedavisi yapılanlarda ise bu etkinin çok daha güçlü olarak ortaya çıktığını gözlemlemişlerdir. Bazı yaygın klinik deneylerde kurkuminin prostat kanserinde antikanserojen ve etkin koruyucu özelliği olduğu gösterilmiştir.
Kaynaklar:
- Kunnumakkara AB1, Bordoloi D2, Harsha C2, Banik K2, Gupta SC3, Aggarwal BB4.,Curcumin mediates anticancer effects by modulating multiple cell signaling pathways,Clin Sci (Lond). 2017 Jul 5;131(15):1781-1799. doi: 10.1042/CS20160935. Print 2017 Aug 1.
- Bandyopadhyay D1.Farmer to pharmacist: curcumin as an anti-invasive and antimetastatic agent for the treatment of cancer,Front Chem. 2014 Dec 23;2:113. doi: 10.3389/fchem.2014.00113. eCollection 2014
- Pari L1, Tewas D, Eckel J, Role of curcumin in health and disease,Arch Physiol Biochem. 2008 Apr;114(2):127-49. doi: 10.1080/13813450802033958
- Jagetia GC1, Aggarwal BB. “Spicing up” of the immune system by curcumin.J Clin Immunol. 2007 Jan;27(1):19-35. Epub 2007 Jan 9
- WHO mongraphs-1999
- Mills and Bone 2005